بررسی عوامل موثر بر بکارگیری طرح‏های آبیاری تحت‏فشار توسط کشاورزان شهرستان فریدن استان اصفهان

امروزه بحران آب، مشکلات گوناگونی را در مناطق مختلف جهان به وجود آورده است. بنابراین، استفاده از مکانیزم ها و روش هایی برای بهبود مدیریت بهره برداری از آب، ضروری به نظر می رسد. یکی از این راهکارها، گسترش و توسعه فناوری های نوین آبیاری است. این تحقیق با هدف بررسی عوامل موثر بر بکارگیری طرح های آبیاری تحت فشار توسط کشاورزان شهرستان فریدن استان اصفهان صورت گرفته است. این تحقیق از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی انجام شده و جامعه آماری، کشاورزان شهرستان فریدن بودند (4000=n) که با استفاده از فرمول کوکران نیز حجم نمونه ای برابر با 220 نفر از کشاورزان به صورت تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. مهمترین ابزار گرد آوری اطلاعات پرسشنامه بوده که به منظور بررسی روایی پرسشنامه، از نظرات متخصصان و پیش آزمون و به منظور بررسی پایایی آن، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها نیز توسط نرم افزارspss انجام گرفته شد. نتایج نشان دادند که: متغیرهای "تعداد نیروی کار کشاورزی خانوادگی"، "درصد بیمه محصولات"، "درصد زمین های تحت کشت گیاهان چند ساله"، "سابقه پیاده سازی آبیاری تحت فشار در مزرعه"، "گرایش پاسخگویان نسبت به روش های نوین کشاورزی"، "نگرش اقتصادی پاسخگویان نسبت به آبیاری تحت فشار"، "آگاهی پاسخگویان نسبت به مسائل مربوط به آبیاری سنتی"، "تعاملات اجتماعی پاسخگویان در زمینه کشاورزی"، "تعداد دوره های آموزش ترویجی شرکت کرده در سال گذشته توسط پاسخگو"، "دفعات مراجعه پاسخگو به اداره کشاورزی شهرستان در سال گذشته"، "تعداد کتب، نشریات و مجلات دریافت و خوانده شده توسط پاسخگویان در سال گذشته با موضوع آب"، "عوامل خدماتی-حمایتی موثر بر گرایش پاسخگویان به آبیاری تحت-فشار"، با احتمال 99% و متغیرهای "تعداد چاه خشک شده در روستا و حوالی مزرعه پاسخگویان"، "تعداد دفعات مراجعه پاسخگو به مرکز خدمات در سال گذشته"، "تعداد بازدید کارشناسان کشاورزی از مزرعه پاسخگویان در سال گذشته"، "تعداد برنامه های تلویزیونی مشاهده شده، در سال گذشته توسط پاسخگو با موضوع آب "با احتمال 95% ارتباط مثبت و معنی داری با میزان بکارگیری آبیاری تحت فشار دارند . همچنین بین میانگین میزان بکارگیری آبیاری تحت فشار در بین گروه های مختلف پاسخگو بر اساس "نظام-های مختلف بهره برداری از اراضی" و "نوع منبع آب کشاورزی مورد استفاده در مزرعه" با احتمال 95% و "پراکنش اراضی" با احتمال 99% اختلاف معنی داری وجود دارد. نتایج آزمون رگرسیون نیز نشان داد که متغیرهای"درصد بیمه اراضی"، "گرایش کشاورزان نسبت به روش های نوین کشاورزی" و "تسهیلات بانکی جهت احداث سیستم های نوین آبیاری به ازای هر هکتار" و "متوسط هزینه سالیانه در بخش کشاورزی" و "تعداد چاه خشک شده در روستا و حوالی مزرعه ی پاسخگویان در سال های اخیر " حدود 86% تغییرات متغیر وابسته را تبیین می کنند. بر اساس نتایج این مطالعه مهمترین چالش های فراروی کشاورزان بکارگیرنده این سیستم ها شامل مواردی چون "افزایش هزینه برق و پمپاژ پس از طرح هدفمندی یارانه ها"، "کیفیت پایین قطعات مورد نیاز این روش" و "عدم پذیرش مسئولیت ایرادات و معایب طرح، پس از اجرا، توسط شرکت های مجری"می باشد. در این زمینه راهکارهای توسعه نظام یک جا کشتی، برگزاری دوره های آموزشی بر اساس سن و نیازهای آموزشی کشاورزان، تخصیص وام های کم بهره با زمان باز پرداخت طولانی تر به مجران طرح، قیمت گذاری آب جهت پی بردن به ارزش اقتصادی آب، پیشنهاد می گردد.